Βυζαντινή Ακρόπολη – Πολύστυλον

Στους βυζαντινούς χρόνους, τα Άβδηρα μετονομάστηκαν σε Πολύστυλον, πιθανότατα από τα πολλά ερείπια που υπάρχουν γενικά στο χώρο εκείνη την εποχή και κυρίως από τους αρχαίους κίονες (στύλους) που μεταφέρονταν από την περιοχή. Η πόλη συρρικνώνεται σε έκταση και πληθυσμό σε σύγκριση με την αρχαία πόλη και περιορίζεται σε ένα μικρό πολίχνιο δίπλα στο αρχαίο λιμάνι εκεί όπου ήταν η ακρόπολη των αρχαίων Αβδήρων. Το Πολύστυλον μνημονεύεται σε γραπτές πηγές, για πρώτη φορά, το 879 μ.Χ., ως έδρα επισκόπου, στη σύνοδο της Κωνσταντινούπολης, υπαγόμενη τότε στην Μητρόπολη Φιλίππων.Πολύ αργότερα, στα 1365 - 1370, η επισκοπή αποσπάτε από τους Φιλίππους, λόγω αποστάσης και προσαρτάται στην αρχιεπισκοπή Μαρωνείας Είναι γνωστό από τις πηγές, πως τελευταίος επίσκοπος Πολυστύλου είναι ο Πέτρος, που το 1363 υπογράφει έγγραφο για την κυριότητα του μονυδρίου των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που βρισκόταν στη Θάσο.Η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή των αρχαίων Αβδήρων ξεκίνησε το 1950 από τον Δημήτριο Λαζαρίδη. Συστηματικά όμως, το Πολύστυλον ανασκάφηκε, μεταξύ 1982 και 1986, στο πλαίσιο του προγράμματος “Θράκη” της Αρχαιολογικής Εταιρείας, με υπεύθυνο τον Χαράλαμπο Μπακιρτζή, τότε Έφορο της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και υπό την εποπτεία του καθηγητή Γεωργίου Μπακαλάκη. Η έρευνα συνεχίστηκε τα έτη 1990 - 1995 από την ίδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, με την αρχαιολόγο Σταυρούλα Δαδάκη, η οποία επέβλεπε και τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1997 - 1999 στο πλαίσιο του Β΄ Κ.Π.Σ. Από όλες τις παραπάνω ανασκαφικές έρευνες αποκαλύφθηκαν:1. ο εξωτερικός οχυρωματικός περίβολος2. τμήμα του προτειχίσματος του οχυρωματικού περιβόλου3. τα εντός της πόλεως εσωτερικά εγκάρσια τείχη4. ο Επισκοπικός ναός της πόλης5. ο μονόχωρος Κοιμητηριακός ναός 6. τρίκλιτη Βασιλική με νεκροταφείο, έξω από τα τείχη, μπροστά στη Δυτική Πύλη της αρχαίας πόλης και μέσα στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων7. ο υστερο-ρωμαϊκός ΛουτρώναςΣτο βυζαντινό Πολύστυλον ανασκάφηκαν στον χώρο, με χρονολογική σειρά ανέγερσης, λουτρώνας, στο δυτικό τμήμα του τείχους εσωτερικά. Επισκοπικός Ναός, στο ανατολικό τμήμα του Πολυστύλου. Οκταγωνικό Bαπτιστήριο, εφαπτόμενο στον βόρειο τείχο του Επισκοπικού Ναού. Απλός Μονόχωρος Κοιμητηριακός Ναός. Ο χώρος των αρχαίων Αβδήρων. Μία από τις φωτογραφίες που τράβηξε στη Θράκη, το 1904, ο ιδρυτής της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, Γεώργιος Λαμπάκης. Η έκταση του χώρου που περιλαμβάνεται στη φωτογραφία μας παραπέμπει στην αρχαιότητα και μας θυμίζει την κακεντρεχή σύσταση του κυνικού φιλοσόφου Διογένη, προς τους Αβδηρίτες: να προσέξουν, δηλαδή, να μην ξεγλιστρήσει η πόλη από την υπερφίαλα, μεγάλη και ευρύχωρη πύλη που είχαν κατασκευάσει στα τείχη της πολιτείας τους. Ωστόσο, θα πρέπει να φανταστούμε, ότι η έκταση της αρχαίας πόλης ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που φαίνεται στη φωτογραφία του Λαμπάκη. Άποψη της ακτογραμμής, έως και το Δέλτα του Νέστου, από τον αρχαιολογικό χώρο, κατά την δεκαετία του 1960.